ارزیابی اثرات کائولین بر برخی خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیک ارقام پسته (pistacia vera l.)

کائولین ماده ای است طبیعی که اخیرا استفاده از آن گسترش یافته است. به همین منظور، دو آزمایش جداگانه، در گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران، در سال 1392 انجام گرفت. آزمایش اول روی دانهال های پسته بادامی زرند به صورت کرت های خرد شده در زمان بر پایه طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار انجام شد. غلظت کائولین در چهار سطح (0، 5، 10 و 15 درصد) و نوبت پاشش در سه سطح (یک نوبت، دو نوبت و سه نوبت) به صورت فاکتوریل 4×3 به عنوان فاکتور اصلی و پنج زمان نمونه برداری به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. آزمایش دوم نیز به صورت کرت های خرد شده در زمان بر پایه طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. غلظت کائولین در دو سطح (0 و 5 درصد) روی ارقام 15 ساله پسته (اکبری، اوحدی و سفید) به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتور اصلی و پنج زمان نمونه برداری به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که اثر ساده غلظت کائولین بر تمامی صفات فیزیولوژیک بجز شاخص سبزینگی پسته معنی-دار (01/0p?) بود؛ بطوریکه بیشترین مقدار فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای و co 2 درون سلولی از غلظت 5% کائولین بدست آمد، اما با افزایش غلظت کائولین به دلیل اختلال در فعالیت روزنه ها این صفات کاهش نشان دادند. اثر ساده نوبت پاشش بر فتوسنتز، هدایت روزنه ای و تعرق معنی دار (05/0p?) بود؛ بطوریکه افزایش پاشش بیش از دو نوبت باعث کاهش معنی دار این صفات شد. همچنین اثر متقابل غلظت کائولین و نوبت پاشش نشان داد که تیمار 5% کائولین و دو نوبت پاشش با 4/79 میلی مول co 2 در متر مربع بر ثانیه بیشترین مقدار هدایت روزنه ای را دارا بود، اما در غلظت های بالا (15 و 10 درصد) افزایش بیش از یک نوبت پاشش به دلیل بسته شدن روزنه ها هدایت روزنه ای را کاهش داد. دما طی آزمایش اول با افزایش غلظت کائولین کاهش پیدا کرد؛ بطوریکه بالاترین دما با 17/33 درجه سانتی گراد برای شاهد و کمترین دما با 95/31 درجه سانتی گراد به تیمار 15% کائولین اختصاص داشتند. اثر ساده غلظت کائولین از نظر عملکرد کوانتومی اختلاف معنی داری را نشان داد (01/0p?). بیشترین و کمترین عملکرد کوانتومی به ترتیب با 89/0 و 87/0 برای شاهد و غلظت 15% کائولین حاصل شد که این امر بیان کننده کاهش جذب نور در غلظت های بالای کائولین است. اثر ساده و متقابل فاکتور های آزمایش بر میزان کربوهیدارت کل و صفات مورفولوژیک پسته بادامی زرند معنی دار نبود. نتایج آزمایش دوم نشان داد که تنها هدایت روزنه ای در ارقام پسته اکبری، اوحدی و سفید تحت تاثیر غلظت 5% کائولین قرار گرفت؛ به گونه ای که این تیمار باعث افزایش 7 درصدی هدایت روزنه ای در مقایسه با شاهد شد. بین ارقام و کلیه اثر متقابل تیمارها اختلاف معنی داری مشاهده نشد. بطور کلی، با توجه به نتایج بدست آمده غلظت 5% کائولین با یک نوبت پاشش بهترین تیمار جهت دستیابی به عملکرد مطلوب درختان پسته در مناطق گرمسیری در راستای کاهش مصرف سموم شیمیایی و کشاورزی ارگانیک می باشد.